بنرها و بيلبوردهاي تبليغاتي، چهرهي شهر را مخدوش کردهاند
دوهفته نامه شهرمن شماره 45 – 4 اردیبهشت 1397
گفتگو با بهار رضايي گرافيست محيطي
بنرها و بيلبوردهاي تبليغاتي، چهرهي شهر را مخدوش کردهاند
جاي ناظران متخصص بر گرافيک محيطي کرمانشاه خالي است
شهرمن- فخرالدين دوست محمد
بهار رضايي، متولد1373در کرمانشاه است. وي در رشتهي گرافيک تحصيل کرده و در سال 1395 اولين فعاليتش را در عرصه تصوير سازي کتاب کودک و تصوير سازي با موضوعات آزاد آغاز کرد. نمونه آثار تصوير سازي هاي اين هنرمند با موضوع »رويا« در کتاب گرافيک دانشجويي چاپ شد و در سال هاي بعد در طراحي جلد و صفحات برخي مجلات فعاليت کرد. او طراحي سررسيد نفيس کرمانشاه شناسي در سال 96، طراحي هفت سين شهري سال 1397 را در کارنامهي کاري خود دارد. بهار رضايي در حال حاضر به تأليف کتاب اصول چيدمان و دکوراسيون داخلي مشغول است و در کنار آن طراحي المان يک ميدان را در کرمانشاه به عهده دارد. در سال جاري اين المان اجرا مي شود. گفتگو با اين جوان هنرمند را در ادامه مي خوانيد.
– با توجه به فعاليت تخصصي شما در عرصه گرافيک محيط شهري، تعريف شما از اين شاخه هنري چيست؟
لفظ گرافيک محيطي يک نگاه بصري به محيط يا يک نگرش گرافيکي است. تعريف محيط گرافيکي و اصطلاح طراحي شهري به مفهوم گرافيک محيطي بسيار نزديک است حتي در بعضي موارد اين دو اصطلاح يک مفهوم دارد. يعني مي توان گفت که اصطلاح هاي طراحي محيطي و گرافيک محيطي براي اين مفهوم به کار مي رود.
تعريف ديگري که مي توان براي گرافيک محيط شهري در نظر گرفت اين است که به تصوير و جسم در آوردن مفاهيم عمومي و اختصاصي موضوعات مختلف در محيط هاي گوناگون به منظور انتقال سريع، صريح و صحيح اين مفاهيم به مخاطب با رعايت اصول زيبايي شناختي که در هنر گرافيک مطرح است. به گونه اي که بتوانيم رفتار مطلوب را در آن به وجود آوريم.
– اهميت و ضرورت پرداختن به گرافيک محيط شهري را چگونه ارزيابي مي کنيد؟
در واقع هنر مقوله اي است که خوشبختانه بيشتر از آنچه در گذشته تصور مي شود براي بهبود شرايط زيستي و ايجاد زندگي بهتر مشارکت فعالي دارد. امروزه شهر هاي بزرگ مستلزم نظم و منطقي هستند که افراد ساکن در آن شرايط، راحت زندگي کنند. گرافيک محيط شهري يکي از مهمترين عوامل پيام رساني و نشر دانش سياسي، اجتماعي و فرهنگي است. محيط اطراف ما از جمله خانه ما، خيابان هايي که در آن تردد مي کنيم، فضاي سبزي که در آن قدم مي زنيم و پارکي که براي تفريح به آن جا مي رويم همه نياز به برقراري روابط منطقي و اصول بيان بصري دارند. انسان به واسطه گرافيک محيطي با محيط پيرامون خود سخن مي گويد و محيط مناسب يعني فضايي که بشر در آن بتواند فارغ از فشارهاي رواني باشد.
-پرداختن به مقوله گرافيک محيط شهري چقدر از لحاظ روانشناسي، فرهنگي- اجتماعي و مباني شهر نشيني مي تواند روي افراد جامعه و محيط اثرگذار باشد؟
در اينجاست که دوباره صحبت از هنر به ميان خواهد آمد، هنري که خادم جامعه باشد و انديشهها و آرمان هاي والاي بشري را که سبب رشد انسان مي شود جاودان و ماندني کند؛ به گونهايي که بر همه اقشار جامعه اثر گذار گردد. حال وظيفهي گرافيک محيطي اين است که از نظر اجتماعي پيام مفيدي برساند و چشم را به واسطهي ذهن جلب کند که در نتيجه نظم لازم براي ذهن و شناخت ارزش هاي لازم براي يک زندگي کامل و لذت بردن از آن راهنمايي کنند. وظيفه ي مهم گرافيک محيطي زيبا سازي محيط است زيرا انسان به طور ناخودآگاه خواهان زيبايي و توازن و تعادل و آراستگي است و از زشتي ها و ناهنجاري ها دوري مي کند. در نتيجه گرافيک محيطي تأثير بسياري بر انسان و اجتماع دارد.
– وضعيت گرافيک محيط شهر کرمانشاه را چگونه ارزيابي مي کنيد؟ لطفاً به موانع و مشکلاتي که در اين زمينه وجود دارد اشاره نماييد.
با تمرکز بر اينکه شهر کرمانشاه به سرعت به سمت بزرگ شدن پيش مي رود، گرافيک محيط شهر کرمانشاه جوابگوي رشد سريع شهر نيست و نه تنها اطلاعات را به مخاطب انتقال نمي دهد بلکه مردم را دچار سر درگمي مي کند. البته نا گفته نماند که با اين حال شهر کرمانشاه از بسياري از شهرها چند قدم جلوتر است اما براي زيبا سازي بهتر آن به تلاش و ايده هاي بيشتري نياز است. در واقع مشکلي که در گرافيک شهر ما وجود دارد تبليغات بيل بوردي است که بر در و ديوار شهر نصب شده اند. اميدوارم روزي به ايجاد مناظر زيباي بصري در محيط و ياري رساندن به سلامت ذهن و روح مردم برسيم.
– مطبوعات و رسانه هايي مثل راديو و تلوزيون چقدر در سازماندهي و نشان دادن اهميت اين شاخه هنري منشأ اثر بوده اند؟
با توجه به تلاش و همت مردم براي بهبود جامعه اي بهتر و زيباتر مي توان گفت که تک تک افراد جامعه در اين امر نقش دارند. حال که رسانه هاي فراواني چه مجازي و چه حقيقي در دسترس و در ميان مردم توزيع شده است بهتر است که به نحو احسن استفاده کامل را از آن ببرند و اين فرهنگ گرافيک محيطي و راه هاي استفاده و مراقبت از آن را ميان مردم منتشر کنند. تا به امروز برنامه ها، تبليغات، تيزرها، تصاوير و حتي فيلم ها و انيميشن هاي زيادي را در اين باره به شخصه ديده ام که فکر ميکنم براي فرهنگ سازي عالي بوده اند و اما با تلاش بيشتر افراد و رسانه ها و مطبوعات بهتر از حال هم خواهد شد.
– از کدام سبک گرافيک و طراحي لذت ميبريد؟
گرافيک سبک هاي مختلفي دارد که من تصويرگري دستي را بيشتر دوست دارم.
– معمولاً براي اجراي يک طرح گرافيک خلاقانه چقدر زمان لازم است؟
هر چقدر زمان بيشتري داشته باشيم کار مطلوبتر انجام مي شود. در واقع يک طرح و کار گرافيکي هيچوقت به اتمام نمي رسد.
– به اعتقاد شما جايگاه مباحث هويتي در گرافيک محيطي کرمانشاه کجاست؟
هويت شهري و عناصر ساختاري آن، هويت شهري را بافتي کالبدي به شمار مي آورد و به دو دسته، عناصر باستاني وکهن و عناصر جديد تقسيم ميشود. چهره شهر بخشي از هويت بصري است و مي توان آن را زير مجموعه هويت شهري به شمار آورد. هويت شهري در حيطه موضوعي طراحي شهري قرار مي گيرد؛ به گونه اي که با استفاده از نمادها و اشکال، سمبوليسم مربوط، مثلاً در کرمانشاه به کار گيري سمبل نيلوفر در طاق بستان در المان و سطوح ميسر مي شود، گرافيک محيطي يک پديده اجتماعي است که با توجه به فضا سازي تصويري، خصايص ملي، قومي، فرهنگي، اجتماعي، آداب و سنن و گرايش هاي سياسي و اقتصادي جامعه قابل تحليل و بررسي است.
– راه هايي براي بهبود وضعيت گرافيک محيطي شهر پيشنهاد کنيد.
آثار گرافيکي بجا و مناسب و محيط و متقابلاً اثر گرافيک بر فرهنگ جامعه نتايج مطالعات حاکي برآن است که عناصر گرافيکي در محيط چه به عنوان تک عنصر وچه در ترکيب با ساير اجزاي شهري بتواند فقدان، تناسبات بصري موجود در شهر را با طراحي اصولي و کاربردي تا حدي ساماندهي کند تا در افزايش کيفيت زندگي شهروندان مؤثر باشد. در راس هرم دلايل وجود اين نوع معضلات در محيط شهري امروزي نبود مديريت شهري مناسب و يا بکارگيري کارشناسان تخصصي در دستگاه هاي اجرايي است، تا با مطالعهي ريشه هاي فرهنگي و اجتماعي جامعه به کاربرد صحيح اين آثار در سطح شهرمان بپردازد.
– نقش شهرداري ها و نهادهاي متولي در اين زمينه چيست؟ آيا نظارت گروه متخصص بر گرافيک محيطي در کرمانشاه وجود دارد؟
شهرداري در واقع رأس کار است، البته طبق گفتههاي کارشناسان شهرداري در کرمانشاه، شهرداري فقط ناظر مي باشد و اين امر به عهدهي فضاي سبز است و در رابطه با اينکه گروهي متخصص وجود داشته باشد، خير وجود ندارد و واحدي بنام واحد فني عوامل را بررسي مي کند که غير مرتبط است.
– قابليت هاي طبيعي و توپوگرافيک شهر کرمانشاه براي گرافيک محيطي چيست؟
شهر کرمانشاه به سرعت در حال توسعه است، گرافيک محيطي و انرژي که الان گذاشته شده است جوابگوي رشد سريع شهر نيست و نه تنها اطلاعات را به مخاطب انتقال نمي دهد بلکه مردم را دچار سردرگمي مي کند، شناخت و تسط بر فرهنگ محيطي به طراحي گرافيک محيطي کمک مي کند. نماي ظاهري شهر کرمانشاه، با وجود نصب بنر ها و پارچه نوشته هاي مختلف بسيار شلوغ به نظر مي رسد، کمبود فضاي مشخص براي تبليغات و عدم جلوگيري از نصب تبليغات، اين چنين چهره شهر را مخدوش نموده است.
– گرافيک محيطي در ارتقا ذهن هنري مردم چه اندازه نقش دارد؟
اگر با معيار هاي درست استوار باشد مي تواند: ارتباط هاي اجتماعي مردم را تسهيل بخشد، به فعاليت اقتصادي سرعت بخشد، ايمني و جريان ترافيک را بهبود بخشد، مردم را از مکاني که شهر در اختيارشان مي گذارد آگاه کند، جرائم حاصل از تشنجات عصبي مردم را کاهش دهد، به راهنمايي و اطلاع رساني کمک کند، با ايجاد مناظر زيباي بصري در محيط، به سلامت ذهني مردم ياري رساند.