منوی دسته بندی
پایگاه‌اطلاع‌رسانی

تاج‌هايي‌ که ‌بر سر مي‌افتند

هفته نامه شهرمن / شماره 56 / 12 دي 1397

گزارشي از خطرات نماهاي ناکارآمد در ساختمان ها

تاج‌هايي‌ که ‌بر سر مي‌افتند

lki4521

بنفشه رضايي

معمولاً در کشورهاي توسعه يافته قبل از اجراي پروژه اي، مدت ها درباره‌ي ابعاد مختلف آن تحقيق مي کنند و بعد به سراغ اجرا مي روند. متأسفانه اين اصل در بسياري موارد در کشور ما به خصوص در برخي شهرستان ها برعکس است.

جزييات فاجعه آفرين

همين روال در اجراي سازه ها و ساختمان ها نيز وجود دارد ولي در ابعادي جزيي تر و کوچکتر؛ آنقدر کوچک که شايد اصلاً اين نقص ها به چشم نيايند. اما با بروز حادثه اي، همين جزء ها يک کل بزرگ را تشکيل مي دهند و فاجعه اي مانند ويراني ساختمان ها در زلزله‌ي سال 96 سرپل ذهاب را رقم مي زنند.
وقتي در شهر قدم مي زني، ساختمان هايي خوش رنگ و لعاب مي بيني که چشمانت را خيره مي کنند. همه، نماهايي مطابق معماري مد روز دارند و در آنها از سنگ نماهاي گرانبهايي استفاده شده است. براي اين بناها در مرتفع ترين نقاط، با استفاده از سنگ هاي زيبا، المان هايي مانند تاج پادشاهان براي تزيين نصب شده که گاهي شکوهي ترسناک به آنها مي دهد.
اين ترس زماني غالب مي شود که به ياد حادثه اي مانند زلزله مي افتي و فروريختن آنها را در ذهن متصور مي شوي. مانند آوار شدن سنگ نماها و تزييناتي که پيش پاي ساختمان ها و بر سر مردم سرپل ذهاب آوار شده بود.
متأسفانه افراد کمي در ساختمان سازي از خطرات جدي و فجايعي که اين جزييات کوچک ممکن است رقم بزنند، آگاه هستند و مهندسان ناظر نيز توجه جدي به اين مقوله ندارند.

ضرورت توجه به وزن نماها در محاسبات سازه اي

يک کارشناس ارشد مهندسي ساختمان و طراح، ناظر و عضو سازمان نظام مهندسي ساختمان استان کرمانشاه در گفتگو با کردپرس، در خصوص خطرات نصب تزييناتي که به صورت سليقه اي در نماي ساختمان ها به کار رفته اند هشدار مي دهد و مي گويد: “اگر در محاسبات سازه اي ساختمان، وزن المان هاي معماري در نما، در نظر گرفته شده باشند و همچنين نحوه صحيح اتصال به عناصر سازه اي ساختمان لحاظ شده باشد، در هنگام وقوع زمين لرزه و بادهاي شديد، مشکلي ايجاد نمي شود، اما با توجه به اينکه عموماً در نقشه هاي اجرايي و طرح هاي معماري اين المان ها و تزيينات پيش بيني نمي‌شوند و در هنگام ساخت به صورت سليقه‌ي اجرا مي گردند، در شرايط بحراني با توجه به وزن زياد اين تزيينات امکان بروز خطر جدا شدگي و فروريختن آنها وجود دارد”.
مهندس اميرپويا قدسي، با بيان اينکه مسئوليت پايداري سازه ها بر عهده‌ي ناظران است مي افزايد: “با توجه به اينکه مسئوليت پايداري بنا به عهده‌ي ناظر سازه ساختمان است، لذا پيامدهاي ناشي از اينگونه حوادث به عهده‌ي وي مي باشد. همچنين ناظرين معماري در خصوص اجراي صحيح و ايمن سنگ نماي ساختمان ها ( شامل اجراي اسکوپ و لقمه گذاري در پشت سنگ نما) بايد دقت لازم را بنمايند”.
پس از هر زلزله يا پس لرزه شديد نماي ساختمان ها بايد بازديد شوند
وي به لزوم بازديد از نماي ساختمان ها توسط کارشناسان پس از هر زلزله تأکيد مي کند و مي گويد: “لازم است پس از هر زمين لرزه يا پس لرزه‌ي شديد، از تمامي اجزاي بيروني و داخلي ساختمان و نماها توسط کارشناسان بازديد صورت گيرد و در صورت بروز مشکل اقدامات اصلاحي انجام شود. به طور مثال اگر سنگ هاي نما از ديوار جدا شده باشند و به اصطلاح خالي کرده باشند، بايد با اقداماتي نظير تثبيت سنگ با پيچ و رول پلاک توسط اکيپ هاي متخصص، مشکل حل شود”.
قدسي ياد آور مي شود: “مردم احتمال سقوط سنگ نماها را به دور از ذهن تصور نکنند. حتي در شرايط عادي مواردي از سقوط سنگ نما و کشته يا زخمي شدن افراد و خسارات مالي به خودروها، بارها در استان کرمانشاه مشاهده شده است”.

خسارت هاي نماهاي ناکارآمد در زلزله

مسکن به عنوان نخستين نياز بشر، محلي براي آسايش ساکنان در ابعاد عيني و ذهني مي باشد، حال آنکه عناصر تشکيل دهنده ي آن در بيان حجم و کالبد، نقشي مهم و تعيين کننده دارند.
يک کارشناس معماري با اشاره به “نما” به عنوان يکي از عناصر مهم در ساختمان به کردپرس مي گويد: ” در بيان عناصر ساختمان، نما، به عنوان رخسار و ظاهر ساختمان، نقشي بسزا در شکل دهي به مجموعه ي شهري و همگوني نماي شهري دارد و در تعريفي منفک، حاکي از موقعيت فرهنگي سازندگان آن است که داراي نمود اجتماعي ست و همبستگي با فضاي عمومي دارد.
مهندس مسعود رستمي اضافه مي کند: “حال با توجه به تنوع اقليمي کشور، نوع ساخت، طرح و مقياس و تناسبات آن امري مهم و در عين حال تعيين کننده است و اگر به عنوان قبلي، قرارگيري بخش هاي زيادي از کشور در مناطق زلزله خيز را هم اضافه کنيم، موضوع کاملاً تعريفي جداگانه تر خواهد داشت. در زلزله هاي اخير خساراتي که نماهاي ناکارآمد و غير استاندارد به صاحبان و عموم وارد نموده بسيار تاسف برانگيز بود”.

زيبايي بايد همراه ايمني و استاندارد باشد

وي با بيان اينکه عدم رعايت مقررات ملي ساختمان، عدم اتصال درست نما به تکيه گاه هاي ساختمان و عدم توانايي آن تکيه گاه ها در انتقال بار به سازه از جمله مسائل تخصصي سازه اي ست که بحثي مفصل دارد، توضيح مي دهد: ” در نگاهي ديگر ترکيب هنر معماري و سازه و نتيجه ي اين ترکيب در بيان نمايي متناسب و هماهنگ در باز شوها، مصالح، رنگ و عناصر تزييني با سازه اي مهندسي بايد به ما يک هارموني زيبا و درعين حال اصولي بدهد”.
رستمي در خصوص راه حلي که بتواند زيبايي را در ساختمان با ايمني و ساخت اصولي بياميزد، مي گويد: ” طراحي نما بايد از همان مراحل طراحي نقشه ها و مرحله فاز دوم انجام شده که تناسب پلان معماري و نماي ساختمان حفظ و بسياري از ايده ها همزمان با انجام مراحل سفت کاري ساختمان انجام شود که اين کمکي بسزا در عدم به کار بردن پوسته هاي غير استاندارد و غير منطبق با سازه ساختمان مي کند”.
وي مي افزايد:” مشکل آنجاست که زماني به طراحي نماي ساختمان پس از پايان سفت کاري پرداخته مي‌شود، که طراح عموماً با کمک پوسته هاي الحاقي به نما مي تواند به طراحي مورد تاييد خود و کارفرما برسد، که همان پوسته ها علاوه بر سنگين کردن وزن ساختمان، بيشترين سقوط را در هنگام زلزله خواهند داشت”.
نياز به يک قانون نظام مند و سختگيرانه براي تطابق نما با سازه و معماري
مسعود رستمي تأکيد مي کند: “من از ديد يک طراح معتقدم که بايد قانوني نظام مند در ساختار معماري و شهرسازي به تصويب برسد که کارفرمايان الزام داشته باشند که همزمان با اخذ نقشه هاي فاز ? و اجرايي از مراجع ذيصلاح طراحي هاي نما را با جزئيات اجرايي مورد تاييد دريافت نموده که اين همان تطابق نما با سازه و معماري مي باشد که در مرحله اجرا هم با نظارت مستقيم و دقيق خود اين مراجع به پايان برسد”.
وي بيان مي کند: “همچنين تصويب قانوني بابت هماهنگي و سنخيت طرح نماها از لحاظ مقياس، شکل، تناسبات حجمي و پيراموني با ساختار شهري که بيانگر حس نوستالژيک در يک فضاي مدرن شهري باشد”.

ضرورت تجديدنظر جدي در نماي بناها

به گفته‌ي بسياري از کارشناسان معماري و شهرسازي، نماهايي که اين روزها متداول شده است و مانند نماهاي رومي مورد اقبال عموم مردم مي باشد، علاوه بر اينکه با معماري ايراني سنخيتي ندارد، به خاطربالا بردن وزن بيش از حد ساختمان، ايمن نيست و از نظر اقتصادي نيز مقرون به صرفه نمي باشد.
دخالت و نظارت کارشناسان و مسئولان مربوطه با در نظر گرفتن جايگزين مناسب، علاوه بر اينکه مي تواند موارد و مشکلات ذکر شده را بر طرف نمايد، به ايجاد ساختمان هايي با نماهاي متناسب با اقليم و فرهنگ اين سرزمين کمک مي کند و در آينده، اصالت از دست رفته‌ي معماري شهر را به آن بر مي گرداند.

منبع:كردپرس