شكم پر، بدن گرسنه (بخش دوم)
مصرف زياد کالري، خطرناک تر از گرسنگي است
دكتر رضا حق پرست1
در حال حاضر در بحران كم آبي، تغييرات اقليمي و گرمايش زمين، و ارتباط آن با امنيت غذايي از بحث هاي بسيار مهم در اكثر كشورهاي دنيا است به خصوص کشوري مانند ايران که در منطقه اي خشک قرار دارد. البته بايد توجه داشت امنيت غذايي تنها تأمين غذا براي پركردن شكم مردم با محصولات غذايي با ارزش غذايي كم نيست. بلكه امنيت واقعي غذايي يعني تامين غذاي كافي با ارزش غذايي زياد كه دركنار تأمين انرژي، سيستم ايمني بدن را براي حفظ سلامتي تقويت كندکه اين مورد بسيار مهم است و بايد در تعريف امنيت غذايي بيشتر به آن توجه گردد. معمولاً سياستگذاراني كه نگران امنيت غذايي هستند، بيشتر نگران تأمين كربوهيدرات و پروتئين و چربي هاي خوراكي هستند، در صورتي كه در شرايط فعلي بايد بيشتر نگران تأمين ريز مغذي ها مانند انواع ويتامين ها و عناصر غذايي و الياف غذايي بيشتر باشند، چرا كه در رژيم رايج مردم در كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه، مصرف بيش از حد کالري و كربوهيدرات و پروتئين و اسيدهاي چرب اشباع شده عامل بسياري از بيماري هاي غير واگير و حتي واگير دار است و مصرف بيش از حد اين مواد با نا متعادل كردن بيوشيمي بدن سيستم ايمني بدن را بسيار ضعيف مي كند.
بر اساس آمار مراکز تحقيقات بين المللي، تعداد مرگ و مير ناشي از مصرف بيش از حد کالري، 2 برابر مرگ و مير ناشي از گرسنگي است. اين موضوع بيانگر اين نکته مهم است که مردم بيش از حد غذا مي خورند تا زودتر بميرند و اينکه اگر مردم کمتر بخورند و مواد غذايي بيشتر بخورند که ارزش غذايي بيشتري دارند و کالري کمتر، از منابع موجود بهتر مي توان براي تأمين امنيت واقعي غذايي براي تعداد بيشتري از جمعيت استفاده کرد. با بررسي سبد غذايي مردم ايران متوجه مي شويم كه گندم، برنج، گوشت، قند و روغن از محصولات اصلي غذايي است و براي تأمين اين محصولات به واردات از كشورهاي ديگر وابسته هستيم و اگر بخواهيم با افزايش توليد در داخل كشور اين مواد را تهيه نماييم، بايد از مديريت زراعي بهينه و ارقام سازگار در مزارع بهره مند گرديم و همچنين از نهاده هاي شيميايي مضر براي سلامتي انسان و طبيعت، مانند سم و کود، بيشتر استفاده نماييم و مراتع و جنگل ها را براي افزايش سطح كشت به مزرعه تبديل نماييم.
البته روش هاي ديگر نيز براي كاهش واردات مواد عمده غذايي و تکيه بر منابع داخلي براي تامين محصولات عمده غذايي نيزوجود دارد مانند اصلاح الگوي كشت بر اساس شرايط خشك اقليمي و منابع موجود در ايران و البته اصلاح الگوي مصرف مردم ايران و هماهنگ کردن آن با شرايط خشک اقليمي ايران. در بحران كم آبي رايج در ايران بايد از آب كم موجود براي تأمين” امنيت غذايي واقعي” و نه فقط “پرکردن شکم مردم”، بهتر استفاده كرد. به عبارت بهتر بايد اين منابع را با کارآمدي بيشتر و با هدف ارتقاء سلامتي و حفظ محيط زيست براي توليد مواد غذايي با ارزش غذايي بيشتر استفاده كرد.
1-عضو هيئت علمي معاونت موسسه تحقيقات کشاورزي ديم و رييس کارگروه اصلاح فرهنگ غذايي در کميسيون کشاورزي اتاق بازرگاني ايران
