ديدن «غارآوزا» هم فال و هم تماشا
شهرمن – گروه فرهنگ و هنر
غارها جلوه هايي از طبيعت اند با اين ويژگي که رد پايي از تاريخ بشر در آنها به چشم مي‌خورد و حتي رد تاريخ و هويت ملي سرزمين ها در اين نخستين سکونتگاه هاي بشري مورد بازديد قرار مي گيرد؛ غارها اولين سکونتگاه بشرند و به اين دليل براي باستان شناسان ارزش ويژه اي دارند.
غار آوزا که در 33 کيلومتري شمال شرقي کرمانشاه در دل کوه آوزا با خاطره هايش خلوت گزيده، يکي از شاهدان خاموش تاريخ نياکانمان است که مي‌توان در ديواره‌هاي آن نقش و نگاره‌هايي زيبا را از دوران اشکاني و ساساني و حتي دورتر به نظاره نشست و در طبيعت بکر اطرافش يک روز به يادماندني را سپري کرد.
اين غار که هم اکنون در فهرست آثار ملي قرار دارد، نخستين بار در سال 1354 توسط مسعود گلزاري بررسي شد. وي در آن زمان، نگاره‌هاي آن را به دوره هاي پيش از تاريخ منسوب دانست، اما در بررسي‌هاي تازه‌تر پژوهشگران به ارائه نظريات جديدي پرداختند.
نام «غار آوزا» را مي توان در فارسي به زايش آب ترجمه کرد؛ 21 متر عمق دارد با دهانه اي به عرض 12 متر و ارتفاع 5 متر. دهانه اين غار مشرف به تنگه کم عرضي است که رودخانه دينِوَر در آن جاري است و همين چشم اندازي بي نظيري به وجود آورده است. چشمه هايي که بالاتر از دهانه غار از صخره‌ها مي تراود، در فصل هاي پر باران، ديواره و صخره ها را انگار نقره پاشي مي‌کند و طراوت و زيبايي خاصي به منظره اطراف اين غار مي بخشد.
چون دهانه آوزا در ارتفاع 8 متري ديواره صخره واقع است، از اين رو عملاً کمتر قابل دسترسي بوده؛ به اين دليل ساکنان اوليه غار، تونلي در ارتفاع حدود 5/3 متري ديواره، در زير دهانه بريده اند همچنين در ديواره هاي جانبي و انتهايي غار، چندين اتاق ايجاد کرده اند که شکل يکي از آنها اين احتمال را که محل ذخيره آب چشمه بوده تقويت مي‌کند. دو ديده باني نيز در خارج غار ايجاد شده که کاملا بر دره و مناطق اطراف مسلط است و امروزه، طبيعت دوستان مي توانند از اين نقاط، تصاوير زيبايي را تماشا کنند و به خاطر بسپارند. عمده ابزارهاي کشف شده در غار آوزا مربوط به پارينه سنگي جديد (اوريناسي يا زارزي) است. چند قطعه شاخصه دوران پارينه سنگي مياني از جمله ابزارهاي نوع لوالوا نيز در بين نمونه ها وجود دارد. شاخص‌هاي پارينه سنگي جديد چون سوراخ کننده ها، پونت‌هاي شانه دار و خراشنده هايي که در انتها نيز روتوش خورده اند در بين ابزارهاي کشف شده از غار ديده مي‌شود، بنابراين تاريخ پيشنهادي براي اين محوطه به ترتيب پارينه سنگي ميانه و پارينه سنگي جديد اوريناسي و به احتمال زارزي است. باستان‌شناسان، غار آوزا را از جمله غارهاي دست‌کن و تنها غار حجاري شده در منطقه استان کرمانشاه مي دانند و معتقدند، اين دسته از غارها به وسيله حجاري غارهاي طبيعي و ايجاد تغييراتي جهت رسيدن به اهداف مورد نظر به وجود آمده اند. آنان همچنين غار آوزا را از نظر تاريخي بسيار با ارزش توصيف مي کنند و مي گويند نقوشي که روي ديواره جنوبي اتاق مجاور آب‌انبار حک شده، در نوع خود کم نظير است. تمام مدارک موجود در غار و مقايسه آن با ساير مکان هاي مشابه در غرب کشور نشان مي دهد اين نقش‌ها (اسب سوار، افراد پياده و بز کوهي) طي دوران سلوکي، اشکاني يا ساساني ايجاد شده باشند.
