پيش بيني احتمال بروز بيماري قلبي به وسيله اندازه گيري شکم

پروفسور معصومعلي معصومي

معيار اضافه وزن و چاقي شکم چيست؟

در ابتدا ذکر اين نکته ضرورت دارد که اگر فردي چاق باشد نه تنها امکان بروز بيماري هاي قلبي_عروقي، مرگ زودرس و برخي از سرطان ها بيشتر مي شود، سبب ايجاد عوامل خطر ساز ديگري مي گردد و از طرفي اثرات عوامل خطرساز را افزايش مي دهد. مثلاٌ افراد چاق بيشتر به بيمارهاي قند( ديابت تيپ2)، فشار خون و چربي هاي خون بالا مبتلا مي شوند. حتي در افراد چاق امکان عدم تحرک بيشتر است و اين امر موجب افزايش وزن مي شود. همچنين اثبات شده است که هر چقدر ميزان چاقي بيشتر باشد امکان بروز بيماري وشدت بيماري هاي ناشي از آن نيز بيشتر است. از بيماري هايي که ارتباط آن ها بطور قطعي با چاقي اثبات شده است بيماري هاي قلبي-عروقي مثل سکته قلبي وسکته مغزي، فشارخون، سرطان روده بزرگ، سنگ کيسه صفرا، نقرس، اختلالات چربي خون، نارسائي قلبي، و تعداد بي شمار ديگري از بيماري ها را مي توان نام برد.

در مورد معيار اضافه وزن و چاقي شکم گرچه در سنين مختلف اين معيار ها  متفاوت است ولي بطور کلي براي آن از معياري به نام ايندکس توده بدني يا  (BMI) Body Index Mass Index  استفاده مي شود. اين شاخص  در واقع تعيين وزني متناسب با قد براي هر فرد مي باشد. براي بدست آوردن اين اندکس توده بدني از فرمولي به شرح زير استفاده مي شود:

(قد بر حسب متر به توان 2)/ وزن بر حسب کيلوگرم = BMI

اگر BMI در اين فرمول کمتر از 20 باشد خطر بروز بيماري ناشي از وزن بالا کم است و فرد دچار کاهش وزن است. BMI بين 20 تا 25 درصد طبيعي است. اگر ايندکس توده بدني  از 25 به بالا  باشد فرد دچار افزايش وزن بوده و خطر بيماري هاي مربوطه افزايش مي يابد در صورتي که اين ميزان از 30  بالا تر باشد  چاقي مفرط اطلاق مي شود و خطر بيماري قلبي_عروقي و ساير بيماري ها به ميزان بسيار  زيادي افزايش مي يابد.

مطالعاتي نشان داده است که اگر ميزان اضافه وزن 5 تا 8 کيلوگرم باشد امکان بروز بيماري قلبي عروقي تا 25 درصد افزايش مي يابد. حال اگر فردي به مقدار 11 کيلوگرم افزايش وزن داشته باشد، خطر بيماري قلبي 200 تا 300 درصد مي شود. يکي از نکات مهم در مورد چاقي، نحوه وچگونگي چاقي مي باشد. در مواردي که چاقي از نوع«مرکزي» است امکان بروز بيماري هاي ناشي از آن بسيار زيادتر است. در اين نوع چاقي، قسمت مياني بدن از جمله شکم و باسن قطور تر است. بطوري که با استفاده ساده از قطر شکم مي توان پيش بيني نمود که چه افرادي بيشتر در معرض خطر بيماري ناشي از چاقي از جمله بيماري هاي قلبي -عروقي قرار مي گيرند. در پزشکي يک روش به منظور جداسازي افراد سالم و بيمار وجود دارد که اصطلاحا موسوم است به screening (يعني الک کردن، به عبارتي ديگر جدا سازي). يکي از شاخص هاي اين جداسازي بايد سادگي وکم هزينه بودن و امکان انجام آن در جامعه باشد. حال بر مبناي اين جداسازي اگر بر سريک چهار راه بخواهيم با آن مفهوم گفته شده، انسان هاي سالم و بيمار را (به خصوص از نظر قلبي عروقي) از هم ديگر جدا سازي نمائيم،کافي است قطر شکم را خود بيمار اندازه گيري نمايد. به ازاي افزايش قطر شکم مي توان بيماران و افراد سالم را از همديگر  جدا نمود.

 در مورد قطر شکم بين مردان و زنان اندازه ي طبيعي و غير طبيعي متفاوت است.

در مردان اگر ميزان قطر شکم بيش از 94 تا 101 سانتي متر باشد خطر بروز بيماري قلبي افزايش مي يابد و اگر از 102 سانتي متر بيشتر باشد اين افزايش خطر بسياز زياد است.

-در مورد زنان چنانچه قطر شکم از 80 تا 87 سانتي متر باشد خطر بيماري قلبي زياد و اگر قطر شکم بيش از 88 سانتي متر باشد خطر بسيار زياد است.

پس در نهايت  مطلوب اين است که قطر شکم در آقايان کمتر از 93 سانتي متر و در خانم ها کمتر از 79 سانتي متر باشد. اضافه مي شود که روش صحيح اندازه گيري قطر شکم اين است که بافراد به وسيله يک سانتي متر خياطي قطر شکم را درست در بالاي خار استخواني لگن (خار خصره) اندازه گيري نمايند.