منوی دسته بندی
پایگاه‌اطلاع‌رسانی

گوران

ماهنامه شهرمن – شماره 84 – اردیبهشت 1400

نوشته: ولادیمیر مینورسکی
ترجمه: سما سلطانی – دانشجوی دوره تکمیلی هنر ایرانی – اسلامی، کمبریج، کالج آنجلا راسکین


پروفسور ولادیمیر فئودورویچ مینورسکی (زاده 6 فوریه 1877 – درگذشته 25 مارس 1966) خاورشناس و ایران‌شناس روس و استاد دانشگاه لندن می باشد. مینورسکی بخاطر آثارش در زمینه تاریخ، ادبیات، جغرافیا و فرهنگ شهره است.
ولادیمیر مینورسکی از سال 1896 تا 1900 در دانشگاه مسکو به تحصیل حقوق پرداخت و سپس مشغول آموختن زبان‌های شرقی در مؤسسه لازارف شد. وی در 1903 به خدمت وزارت امور خارجه روسیه درآمد و از 1904 تا 1908 در ایران و در شهر تبریز خدمت کرد.
مینورسکی روسیه را در جریان انقلاب 1917 ترک کرد و از سال 1923 به تدریس زبان فارسی در مدرسه زبان‌های شرقی پاریس پرداخت. پس از آن، از 1932 به تدریس زبان و ادبیات فارسی و تاریخ ایران در مدرسه زبان‌های شرقی لندن مشغول شد. وی در سال 1937 استاد زبان فارسی در دانشگاه لندن شد. مینورسکی در سال 1944 بازنشسته شد و از آن پس در کمبریج زندگی کرد. وی در 25 مارس 1966 درگذشت.


بخش اول

استفاده مبهم و نامشخص از واژه کرد به زمان های قدیم برمی گردد. طبق نظریه حمزه اصفهانی، “ایرانی ها، (دیلمی ها) را کردهای طبرستان می نامیدند همچنان که عرب ها را کردهای Suristan می خواندند که شامل کشور عراق هم می شد. نویسندگان دیگر ایرانی و عرب قرن دهم میلادی مفهوم کرد را به هر چادرنشین ایرانی که در غرب ایران زندگی می کرد، اطلاق می کردند که چادرنشین های فارس را هم دربرمی گرفت.”
شرف خان، تاریخ نویس مشهور ملت کرد در کتاب [خود] (صفحه 13) می نویسد: که کردها به چهار گروه تقسیم می شدند: کرماج، لر، کلهر و گوران. این تقسیم بندی معنی واضحی از گروه های اصلی کوه نشینان ایرانی به دست می دهد. اما فقط کردهای کرماج و احتمالاً کلهر تحت نام کرد معروف شدند در حالی که گروه لر و گوران جدا از کردها منظور گردیدند و این جدایی به خاطر دلایل زبانی و نژادی بود. آگاهی ما از علم مردم شناسی ایران هنوز به اندازه کافی نرسیده است، اما آنچه که از تاریخ قدیم شمال غربی، غرب و جنوب غربی ایران می دانیم این است که اختلافات زیادی در زمینه قومی هر منطقه وجود دارد. در حالی که از نظر زبان بخوبی مطلعیم که لهجه های لری به لهجه های فارس نزدیک می باشند و از گروه زبان کردی متمایز است و [یا] این لهجه ها که عبارتند از لکی که زبان کردی مربوط به قبایل ساکن در لرستان شمالی (شمال لرستان) می باشد. [اطلاع داریم]
در این میان گروه های کرد مشخص نشده اما نشانه های گروه هایی را که ممکن است زیر نظر رهبران کرد سال های متمادی زندگی کرده اند و نیز نشانه هایی را از موج مهاجرت در میان آنها وجود داشته باشد را می خواهیم بشناسیم. روند تشکیل قبایل کرد به خودی خود مسأله پیچیده ای است. آلردی ریج به نقل از شهرازوری (Shahazur) بین جنگجویان و روستاییانی که او به عنوان نژاد مقهور و مطیع جنگجویان [داشته] تمایز قائل است. ما امروزه می دانیم که رهبران قبایل کرد ریشه های گوناگونی داشته اند و احتمال می رود که بعضی از این قبایل در زمان های نسبتاً جدیدتری تحت نام کرد به زندگی خود ادامه داده باشند.


در خارج از حیطه تحقیقات حرفه ای انگشت شمار هنوز اطلاعات بسیار کمی وجود دارد که در حاشیه جنوبی و جنوب شرقی قلمرو کردها سرزمین قابل توجهی وجود دارد که مردمی در آن منطقه ساکن می باشند که دارای ریشه متفاوتی هستند و زبان آنها هم کردی نیست بلکه فارسی است. به منظور آسان سازی مفهوم، این گروه را گوران می نامند. این نام متعلق به یک ایل اصلی است که در کوهستان های شمال جاده کرمانشاه بغداد و تقریباً تا کناره رودخانه سیروان (دیاله) در شمال زندگی می کنند. در شمال رودخانه سیروان منطقه غیرکردنشینی است که بلندی های اورامان خوانده می شود.
اورامان (اورمانی لهون) Lahun به شمال رشته کوه های بلند و اورامانی تخت به شرق آن کوه ها گفته می شود. جدا از این دو گروه اصلی دو گروه دیگر از گورانی ها با زبان های خاص خود در مناطق دورافتاده زندگی می کنند. یکی از این گروه ها مربوط به پاوه است که محلی در دره کوچکی در بخش جنوبی سیروان می باشد و دیگری کندوله است که در سرچشمه رود بانیان (Baniyan) قرار گرفته که این رود به گاماسیاب می پیوندد که این محل در مقابل خرابه های شهر قدیمی دینور قرار گرفته است. باجیلان هایی که در شمال موصل در خوسَر زندگی می کنند، دارای لهجه مشابهی می باشند. ایل دیگری هم در زُهاب و شمال لرستان وجود دارد. در دورترین قسمت غرب به نام زازا (دیملی) منطقه وسیعی است که بین رودهای تیگری و جنوب غربی فرات کشیده شده است و همچنین از قسمت های دیگر بین ماش و ارزنجان که شامل کل منطقه درسیم می گردد. این تقسیم بندی فعلی گروه های هم ریشه می باشد ولی شکی نیست که اصولاً آنها قلمرو بسیار بزرگ تری را تحت پوشش خود قرار داده اند. اشتغال آنها، حداقل در زمان حال، کشاورزی است.
در بلندی های اورامان (نزدیک تاوت و بیاره) انسان نمی تواند از تحسین مهارت خارق العاده روستاییان در کشاورزی و باغداری خودداری کند. برای آزمایش استعداد آنها می توانم از کدخدای زرده در نزدیکی بابایادگار نام ببرم. او کسی است که هرگز نقشه ای را ندیده است معهذا محل قرار گرفتن روستای خود را بسرعت از روی نقشه پیدا کرد و همچنین روستاهای همسایه روستای خود را هم مشخص نمود. امیدوارم که در مقاله قبلی خود که درباره اهل حق نوشته شده بود، این مسأله را ثابت کرده باشم که این مذهب در شکل نهایی خود در منطقه گوران اورامان متولد شده است. دستیابی ایل گوران در زمینه ادبیات قابل ملاحظه است زیرا آنها ( Koiv‎) را توسعه داده اند که وسیله بیان شاعرانه است و حتی به وسیله همسایگان گورانی ها هم مورد استفاده قرار می گرفت. این شیوه شعرگونه در منطقه کردنشین اردلان (سنه) شکوفا شد و بتازگی برای تبلیغات مسیحیت مورد استفاده قرار گرفته است.
از همان اوایل مطالعات شرق شناسی من، لهجه گورانی در نظر من کلید بازگشایی رازهای مذهب اهل حق بود. سال ها بود که من از ارتباط عاطفی کارشناسی که به من اعتماد و لطف داشتند، برخوردار بودم. در سال 1914 من قلب منطقه زیبای گوران را دیدم. آن محل جایی بود که پیروان اهل حق در بلندی های جنگلی و در کنار نهرها که از کوه های زاگرس سرچشمه می گرفتند خود را پنهان می ساختند و در واقع محل مقدسی بود.
در سال 1922 مقاله ای در روزنامه درباره گوران خواندم که آن روزنامه به وسیله جامعه آسیایی منتشر می شد. در سال 1927 تمام یافته های خود را در مقاله‌ای طولانی که هنوز هم منتشر نشده است، جمع آوری کردم. در همین زمان (مارگارت) بعضی از مسائل مربوط به زازا را مورد توجه قرار داد و دکتر هاندانک، متونی را در سال 1930 درباره گورانی ها منتشر کرد که این متون به وسیله دوست فقیدم (اُ – مان) گردآوری شده بود و مقدمه ای به این متون افزوده شد که در آن تمام حقایق گردآوری شده از بسیاری از نویسندگان آورده شده بود. به هر حال وظیفه من در اینجا ساده نمودن و کاستن از مقالات گذشته می باشد و همچنین فقط به تعداد محدودی موضوعات جدید و نکات تازه می پردازم. این موضوعات عبارتند از:
1- نام گوران 2- اصل و منشأ آنها 3- ادبیات نوشته شده آنها که به زبان گورانی است و مجزا از داستان های معمولی است که
به وسیله (ام – اِی – بندیکتسن) و (اُ – مان) جمع آوری شده است. 4- به عنوان ضمیمه متن و ترجمه مرثیه احمدخان کوماسی
که از شهرت زیادی بین گورانی ها برخوردار است را ارائه می نمایم.


1- موارد استفاده گوناگون از واژه گوران (گُران)

گوران از نظر تاریخی در حدود هزار سال قبل به وجود آمد و اولین نشانه های نام گوران ممکن است به دو هزار سال پیش برگردد. همچنان که در مورد نام های قومی قدیمی این حقیقت وجود دارد با پیچیدگی های متعددی روبه رو می شویم و این پیچیدگی ها برای یافتن مرجع آن نام و یافتن منشأ تاریخی آن مفید می باشند.
الف – بررسی تلفظ گوران یا گُران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. افراد ایل خانوارهایی را در کرند زهاب تشکیل دادند و خود را گوران نامیدند اما تغییر حرکت (اُ) به (او) یک پدیده ای است که بعداً اتفاق افتاد درست مانند تغییر کلمه پرسیا به ایران. حتی در زبان کردی که در آن دقت بیشتری وجود دارد تلفظ گوران آمده است. اما تشکیل گُران همچنان قابل مطالعه است. (اُ – مان) داستان جالبی از یک بلوایی روستایی در منطقه مارگاعلیه دو رئیس کرد … را نقل می کند. این آشوب به وسیله شخصی به نام حیدر گُران رهبری می شد. توضیحی که (مان) در این مورد ارائه می دهد این است که گُران یک نام فامیلی (شناسنامه خانوادگی) است که در منطقه مُکری به معنی [عیار] است ولی این توضیح کافی نیست. این داستان قطعاً به برخوردهای اجتماعی [برمی گردد] و گُران ظاهراً به معنی (رعیت [افرادی] که دارای تبار قبیله ای نمی باشند) [شهری یکجانشین] مورد توجه قرار گرفته است. متنی به وسیله (زاکو) منتشر شده است که دارای چنین مفهومی است:


من یهودی نیستم، مسلمان هم نیستم.
مسیحی نمی باشد و گُران هم نمی باشم.


واژه فوق الذکر به آتش پرست با اشتقاق خاص آنها یعنی گبران یا گُران اطلاق می شود. در جای دیگر همان متن آمده است (متن صفحه ، ترجمه ص) که گُرانی ها سربازان محمدعلی پاشای بغداد بودند که در سنجر [سنجار] مشغول فعالیت بودند. [زیستگاه ایزدی ها] بررسی ایل زهاب هم دارای چنین پیشینه ای است. در این مورد با ابهامی در معنا و لغت شناسی روبه رو می شویم.
ب – شبیه به چنین ابهامی در شکل های (اُ) و (او) برای دو واژه مشابه وجود دارد. این دو واژه عبارتند از گران (واژه زرتشتی)Goran وGaurângaurn گُران و نام قبیله ای گُوْبارکان یا گوبارکان یا گورکان گُران گوران در مرحله بعد توسعه آنها، هر دو واژه باید به صورت گُران و سپس گوران تبدیل شده باشد. نام قبیله ای گوران و مرحله تبدیل گُران به گوران به وسیله تلفظ ترکی Goran(مأخذ گرفته شده از کتاب اهل حق) ثابت می شود زیرا در زبان ترکی دقت زیادی در مشخص نمودن حرکت قدیمی (او) وجود دارد.
ج – مورد استفاده واژه گوران دقیقاً تمایز بین طبقه اجتماعی رعایا را نشان می دهد. (آلردی سی اِل ریچ) در مقالات خود نوشت که بالبسی ها [بلباسی ها] یعنی ایل بیل باس در بین خود افراد وابسته ای را دارند که به آنها رعیت می گویند. رعایا هیچ نوع حقی ندارند و به عنوان افراد [فرودین] ایل به شمار می روند. این مردمان در سرتاسر کردستان به طور پراکنده زندگی می کنند و از خود قبیله یا طایفه ای ندارند. افراد ایل آنها را کلاه سفید (کِلُوْاسپی) یا گوران می نامند. نام گوران که لقب معمولی مردم [سنی ها]ست، به وسیله افراد قبیله به عنوان واژه ای برای [تخفیف] این افراد به کار می رود. ممکن است این مردم ساکنان بومی این سرزمین ها باشند که از قبایل کردنشین شکست خورده باشند یا ممکن است قبایل سرگردانی باشند که تحت حکومت [سنی ها] قرار دارند و [حال] تمام سکنه گوران می باشند.
(سراچ رالینسون) در خاطرات سال 1844 خود تائید می کند که ایل کلهر دو گروه از طایفه های خود به نام های درنی و درتنگ را گم کرده است که آنها فرض می کنند که گوران ها باشند که قبلاً به رعیت گری کُردی که شکل مشخصی از خانوار می باشد، اطلاق می شد. مورد استفاده نام قومی برای اداره طبقه اجتماعی و برعکس البته امکان پذیر است ولی گوران ها به عنوان ایل جنگ طلب تا قرن دهم مورد توجه می باشند و این که همه رعایا در کردستان دارای لقب گُران یا گوران بودند و در ارتباط آنها با ایل گوران مشکوک به نظر می رسد. این تفکیک (تحت نام گُران) از زمان فتوحات اسلامی و نژاد زرتشتی گبران یا گُران نژاد غالب ایران بود، امکان پذیرتر می باشد.
ما حالا باید متونی را که در مورد گوران به عنوان یک ایل از نظر نظم زمانی [بحث می کند] مورد مطالعه قرار دهیم. از نظر قدمت کلاسیک ما دارای یک Passage کنجکاو در استرابو می باشیم. نویسنده یک تئوری را در مورد منشأ ارمنی ها و در همان موقع به سارا پارای تراس یونان باستان مراجعه می [دهد] (یعنی جلادانی که مسکن خود را در ماوراء ارمنستان نزدیک گورانی و میدز قرار دادند.) همچنان که این جلادان نمی توانستند قبیله مشخصی را به وجود بیاورند، با این حال گورانی ها و میدزها در همسایگی آنها می زیستند. (کِی – مولر) تصحیح مهمی را تذکر می دهد یعنی تصحیح واژه Pakwv به PakwvE pakwv . این تصحیح افق های تازه ای را می گشاید زیرا سیراکی ها سیت هایی بودند که قلمرو اصلی آنها در همسایگی ماتیس بود. آنها هر دو به نام AorsiAorsi خوانده می شوند. گروه های شیراک هم در بسیاری از جاها به صورت های زیر معروف می باشند.
الف – قلمرویEipakyvn در هیرکانیا در اوکوس (تجن) قرار دارد. KretschmerKretschmer نام امروزه سرخس را به آن متصل می نماید.
ب – rpaknu Erpaknuٌدیگری همراه با AkaoyvnEakaoyvn به وسیله افلاطون (4-12-V) نقل می شود که در طول رشته کوه پاریادرس (شاید آلپ) بین رودهای سیروس (کُر) و آراکس کشیده شده است. این گذرگاه دارای نظم است. همچنان که Sakasçnç (ارمنی ها و عرب ها شکاشِن) در منطقه امروزی گنجه قرار دارد پس SiraknSirakçnç را در همین امتداد می بایست جستجو کرد و در واقع حتی استپ شیراک در نقشه های روسیه تا شمال گنجه (شرق کاختیا و جنوب آلازان) نشان داده می شود.
ج -Sirakçnçدیگری که افلاطون با قسمت ب اشتباه گرفته است، متوجه منطقه شیراک ارمنستان می گردد. موقعیت این قلمرو مهم که شامل آتن پایتخت می‌شود در مرجع افلاطون تا رودهای کُر و آراکس برخورد می کند.
د-سرزمین جنوبی قلمروی ارمنستان به نام نور- شیراکان (شیراکان جدید) نامیده می شد. (هابسمن cit op-319 cit op) بعضی از قوانین مربوط به آربلا (اربیل) با قوانین نور- شیراکان سرپرستی می‌شد. (مارکوارت) در مقالاتش نور- شیراکان را از آدیابین یعنی دشت های آشوری (نینوا- آربلا) متمایز می کند. نام نور- شیراکان در منابع ارمنی ثبت شده و قدمت آن به قرن چهارم میلادی می رسد و واژه (Newnew) به معنی جدید فقط دوره کوتاهی است که به شیراکان ملحق شده است.
از این ردیابی های منطقه ای می توان گذرگاه StraboStrabo را یافت در جایی که شیراک ها در نزدیکی گورانی و مدز زندگی می‌کردند و این منطقه تا نور- شراک که در امتداد قلمرو کنونی گوران قرار داشت، ادامه می یافت. در اینجا با دو نام دیگر روبه رو می شویم که با گورانی قدیم در ارتباط می باشند. یکی از پسرهای خسرو دوم که برادرش شیرو او را در سال 628 میلادی به قتل رسانید، به نام کوران (گوران) شاه نامیده می‌شد. این نام در قالب چنین القاب حکومتی مانند ساکان شاه (بهرام سوم و هرمزد سوم) کرمانشاه (بهرام پنجم) و غیره به شاهان داده می شد.
اساس قومی دیگری در نام مؤنث گوران – دُخت (توران – دخت) که فقط در جورجیا [گرجستان] وجود دارد، (تا قرن هشتم) ظاهر می شود. اولین حرف صدادار هم درToupavioI Toupaviol و هم در گوران – دخت صدای /UU / (اُ) می باشد. اگرچه در زبان یونانی (اُ) و (او) آنچنان که در زبان ایرانی متفاوتند، چندان تفاوتی ندارند. علی رغم این حقایق جدید، هنوز مشکلاتی در مورد ارتباط گورانی قدیم با گوران بعدی و (گابارکان) وجود دارد.
بعد از تأسیس دین اسلام موقعیت واضح تر می شود. قدیمی ترین جغرافیادان عرب (پایان قرن نهم) ابن خرداد به، 14 لیستی از مناطق SauâdSaud مدیترانه ای را ارائه می دهد که بدون شک به زمان ساسانیان برمی گردد. منطقه (کورا)، استان شاد فیروز که حلوان است و حلوان باجیار- قا و [عوارض] کردها که رویهم رفته 4،800،000 درهم می باشد.
شهر قدیمی حلوان در نزدیکی سرپل زهاب قرار داشت. رودخانه حلوان همان الوند می باشد که از در تنگ سرچشمه می گیرد و توضیح می دهدکه منطقه گوران را طی می کند و به دیاله در نزدیکی خانقین می پیوندد. خردادبه در قسمت دیگری (ص 4-II) (کورا) شامل پنج تقسیم بندی فرعی (تاسوچ) بوده است که عبارتند از: فیروز قباد الجبال تامارا ایربیل و خانقین. آخرین نام محل شناخته شده ای در بلندی های جاده بغداد کرمانشاه می باشد. ایربیل دقیقاً اشتباه است زیرا آربلای قدیمی از حلوان بسیار دور است و همچنین خارج از SawdâdSawdd می باشد. در متن دیگری (udamaQudama325) این نام به صورت ارنک یا درتنگ یا شاید درنک تلفظ شده که با نام فعلی دَرنا که در شرق دالاهو قرار دارد و یکی از بخش های اصلی زهاب است، مطابقت دارد. (تامارا) نامی قدیمی تر از دیاله می باشد (تاسوج) احتمالاً فقط به ساحل شرقی رودخانه اطلاق شده چون بین تیگریس و تامارا استان های دیگری قرار دارند. نام سوم در متن به صورت اَل – جبال آمده است ولی تغییر کرده است. من مطمئنم که این نام باید اَل – جیل باشد و مرجع آن منطقه جیلان در دره الوند می باشد. فیروز- قباد به احتمال زیاد قسمت شرقی حلوان در نزدیکی سرپل می‌باشد. استان حلوان منطقه زهاب را دربرمی‌گرفت. از دو طبقه خاص جمعیت محلی، کردها و جیار – قا (کابار – کا، کابار – کا) به احتمال بسیار قوی دومی اجداد گورانی ها را تشکیل می‌دهند.
همان نام در [ابن] فقیه صفحه 240 بخش اول کسی که در میان شگفتی های همدان دریاچه نمک فراهان (مملی ها) را شرح می دهد. (این دریاچه هنوز در شمال سلطان آباد واقع است) و اضافه می کند که کردها و جبارک، نمک را به مناطق دیگر از قبیل ابلاجمی – بلدان – آل جیال صادر می کردند. این مشخصه نشان می دهد که سکنه ای از همان طبقه در ایران مرکزی که از شرق منطقه زاگرس فاصله زیادی داشتند، می زیستند.
دِجوج به طور واضح می دید که این واژه با واژه فارسی کاوباره یا کاباره که او معنی گله و رمه ترجمه کرده است، مربوط است و آزادانه آن را به معنی چوپان تفسیر کرد. در حالی که ترجمه واقعی گاباره باید گاوسوار باشد. این موضوع که آیا این واژه باید از نظر لغوی تشریح شود یا با نام مشخصی ارتباط دارد، ما باید بفهمیم که ارتباط آن با سواحل جنوبی دریای خزر چگونه بوده است.
این نام در کاتالوگ مسعودی که درباره ایلات کردی Media Media(میانه) نوشته، آمده است که بدین صورت است: اَلجبال، ماروج، 3، 235: شادنجان، لازبا (لری؟) مادنجان، مزدنکان، باریسان، خالی (جلابی> گَلابی)، جبارکی، جاوانی، مستکان. این لیست در کتاب تنبیه مسعودی صفحات 91- 88 قریباً تکمیل می شود که بدین صورت است:
” بازنجان، شوجان، شادنجان، NN، ساورا، بودیکان (بارزیکان)،[ ] لری، جورکان، جاوانی، باریسی، جلالی، مشتکان، جابارکا، جوروگان، کیکان، ماجوردان، هدبانی و غیره.”
مطمئناً نام های جبارکی (لیست اول) و جوارکان (لیست دوم)، هر دو تبدیل به جُوانی ختم می شوند و هر دو به یک ایل مربوط می شوند. جورکان (جاوارک – آن) فقط در کسر طول و صدای حرف (bb) با هم تفاوت دارند. مَسْتَکان یا مشتکان لیست اصلی را می‌بندد و بسیار شبیه کلمه جبارکای تنبیه می باشد و توضیحی در متن جدید برایش آمده است. همان لغت ممکن است به صورت جوروگان (جورَگان، جُوارَگان) قابل ارزش است که این نام برای ما جالب باشد و با جُوانی که ظاهراً به جاف ختم می شود، مطابقت دارد.
جاف کسانی هستند که هنوز هم در نزدیک ترین همسایگی گوران زندگی می کند. شکل اولیه نام آنها از یکی از مناطق مسکونی آنها گرفته شده که جوانرود (جوان- رود، که تحت تأثیر کلمه فارسی جوان متضاد پیر قرار گرفته است). جلالی هم به ایل جلالی که هنوز در همان نزدیکی زندگی می کنند، اطلاق می شود. بنابراین فرضیه اصلی ما که مربوط به شکل قدیمی تر نام گوران می باشد، در متون مسعودی متجلی می شود.
نیمه های قرن دهم دوره رنسانس ایرانی می باشد [که] در سایه (دَی لامیت) DynastyDynasty ایرانیBûyidByid ها حکمران کوچک ایرانی در آذربایجان و کردستان قدرت یافتند. بر طبق نوشته ها حسنویا – ب – حسن، رئیس کردهای بَرزیکان دارای قدرتی در منطقه زاگرس شد. هنوز هم آثار قدرت او و پسر و جانشینانش به نام بَدر که در تاریخ خوشنام می‌باشند، وجود دارد ( 1014 – 979 / 405 – 360 ). او، ایل خود را تعلیم می داد، از رعایا حمایت می کرد و مالیات هایی هم تعیین می کرد. املاک او تا شمال لرستان صبور [شاپور] خاست) کشیده شده بود و حتی تا سرحد خوزستان هم می رسید. ( 172 و نهم و IAIA) و تا شهر آزور ( 173 و نهم وIA IA) می رسید. ایل جورکان (جوارکان) [= گوران] به نام بدر نامیده می‌شد. در 1014/ 405 بدر علیه رئیس کردها به نام حسین – ب – مسعود شورید و به قلعه او یورش برد. سختی های زمستان در بین افرادش نارضایتی به وجود آورد و سرانجام به دست یکی از عُمال خود به نام جوراکان کشته شد.[2] حسین جسد او را به مرقد حضرت علی در کوفه فرستاد تا در آنجا دفن شود تا نشان داده شود که شیعه ها جانب این بدر را می‌گیرند. جورکان به [نزد] بویه شمس الدوله فرار کرد[ند] ولی احتمالاً فقط گناهکاری [آنها به نام] ایل بدین صورت معنا پیدا کرد.
[1] تجارب الاُمم: [ابو- شجاع] 299- 287 ، 327، ] ابن – محاسن[، 420 و 449 – 454، آبتی، چاپ لاهور، 285 ( ترجمه فارسی، 384).
[2] مجمل التواریخ می نویسد: [بدر به دست گورانان کشته شد. ص 401 . مترجم]